Thi nhân và tranh Tết Đông Hồ

Người làng Đông Hồ rất tự hào với loại tranh độc đáo, từ đề tài, cấu trúc, chất liệu đến màu sắc bằng nguyên liệu thiên nhiên thảo mộc như giấy dó, giấy điệp hoa hoè, tàn rơm rạ. Dòng tranh đó đã đi vào ca dao, thơ ca và qua cả những câu hát ghẹo vui của người phụ nữ Kinh Bắc tài ba, khéo léo, tế nhị.

Hỡi anh đi đường cái quan

Dừng chân ngắm cảnh mà tan nỗi sầu

Mua tờ tranh điệp tươi màu

Mua đàn gà, lợn thi nhau đẻ nhiều

Nhà thơ kiêm hoạ sĩ Nguyễn Gia Thiều đã từng cảm phục bộ Tố Nữ qua nét bút tinh xảo của bàn tay nghệ nhân:

Tranh biếng ngắm trong đồ tố nữ

Mắt buồn trông trên cửa nghiêm lâu

Từ đầu tháng chạp âm lịch, chợ bán tranh được mở ở đình Đông Hồ, điếm canh trên đê, chợ đình Đạo Tú (một ngôi đình đồ sộ bậc nhất Tổng Đốc Hồ, hai bên có hai dãy giải vũ mấy gian lợp ngói xây tường sạch sẽ, thoáng rộng. Phiên chợ tranh đã đông, người bán tranh đủ loại).

Anh hàng tranh kĩu kịt quảy đôi bồ

(Đoàn Văn Cừ)

Các cháu nhỏ chen chúc nhau vào mua tranh, đôi khi rách cả áo, mồ hôi toát ra như tắm mà vẫn vui, vẫn thích.

Áo cu Tý bị người chen sấn kéo

Khăn trên đầu đương chít cũng tung ra

Lũ trẻ con mải ngắm bức tranh gà

Quên cả chị bên đường đang đứng gọi

(Đoàn Văn Cừ)

Phiên chợ không chỉ có tranh, mà còn là chợ Tết. Không chỉ trong tranh có gà, mà bên ngoài đàn gà cũng lục tục kiếm mồi. Náo nhiệt đông vui, nhưng vô cùng thanh bình yên ả.

Trưa hè bóng lặng nắng soi

Mái gà cục cục tìm mồi dắt con

(Bàng Bá Lân)

Đặc biệt, thi sĩ Hoàng Cầm, khi viết về quê hương cũng không quên nhắc tới dòng tranh này:

Quê hương ta lúa nếp thơm nồng

Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi trong

Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp

Kỷ niệm Đại lễ Thăng Long Hà Nội nghìn năm tuổi, lớp cháu con sau này lại thấy vô cùng biết ơn các vị nghệ nhân dân gian Đông Hồ đã sáng tạo nên một dòng tranh độc đáo, sâu lắng, tình cảm. Hy vọng rằng, dòng tranh này sẽ tiếp tục được lớp cháu con kế thừa, bồi đắp và sáng tạo.